Co to skolioza? Kluczowe informacje
Skolioza to stan charakteryzujący się trójpłaszczyznowym skrzywieniem kręgosłupa. Oznacza to, że nie jest to jedynie boczne wygięcie, ale również rotacja kręgów oraz zmiany w płaszczyźnie strzałkowej, które wpływają na całą postawę ciała. Diagnoza skoliozy stawiana jest, gdy kąt skrzywienia przekracza 10 stopni, mierzony metodą Cobba na zdjęciu rentgenowskim. Nieleczone wady postawy, zwłaszcza te pojawiające się w okresie intensywnego wzrostu, mogą ewoluować w kierunku skoliozy, prowadząc do poważniejszych deformacji.
Skolioza strukturalna – czym się charakteryzuje?
Skolioza strukturalna to forma skrzywienia kręgosłupa, która wynika z trwałych zmian w budowie kręgów lub ich otoczeniu. Może być wrodzona, spowodowana anomaliami rozwojowymi kręgów już w życiu płodowym, lub nabyta w wyniku chorób neurologicznych, mięśniowych, urazów czy nowotworów. Skoliozy kostnopochodne to przykład wad wrodzonych lub nabytych anomalii w budowie samych kręgów. Z kolei skoliozy neuropochodne są konsekwencją zaburzeń neurologicznych, które wpływają na kontrolę mięśni podtrzymujących kręgosłup, a skoliozy mięśniopochodne wynikają z nierównej siły lub osłabienia tych mięśni.
Skolioza idiopatyczna – najczęstsza przyczyna
Najczęściej diagnozowaną formą skoliozy jest skolioza idiopatyczna, która stanowi aż 80-90% wszystkich przypadków. Jej nazwa wskazuje na nieznaną przyczynę powstawania. Charakteryzuje się ona tym, że nie można jej przypisać konkretnej anomalii wrodzonej, urazu czy choroby. Skolioza idiopatyczna najczęściej pojawia się i postępuje w okresie dojrzewania, kiedy organizm przechodzi intensywne procesy wzrostowe, a szczególnie narażone są na nią dziewczęta.
Przyczyny i objawy skoliozy
Jak objawia się skolioza? Typowe symptomy
Objawy skoliozy mogą być subtelne, zwłaszcza we wczesnych stadiach. Do typowych symptomów należą nierówna linia ramion, gdzie jedno ramię może być wyżej od drugiego, asymetria talii, jedno biodro wydające się wyższe lub bardziej wysunięte, a także odstająca łopatka po jednej stronie. W bardziej zaawansowanych przypadkach może pojawić się widoczny garb żebrowy, czyli wygarbienie klatki piersiowej po jednej stronie ciała, co jest wynikiem rotacji kręgów. W ciężkich przypadkach skolioza może wpływać na funkcjonowanie narządów wewnętrznych, prowadząc do problemów z oddychaniem i krążeniem.
Czynniki ryzyka: kto choruje najczęściej?
Głównym okresem, w którym skolioza najczęściej się rozwija i postępuje, jest okres dojrzewania. Szczególne predyspozycje wykazują dziewczęta, co związane jest z szybszym tempem wzrostu i zmianami hormonalnymi w tym czasie. Poza wiekiem, czynniki ryzyka obejmują również predyspozycje genetyczne, choć nie zawsze można jednoznacznie wskazać dziedziczenie. Wady postawy, które nie są odpowiednio wcześnie korygowane, mogą stanowić czynnik sprzyjający rozwojowi skoliozy.
Diagnostyka i leczenie skoliozy
Rozpoznanie choroby: kiedy iść do lekarza?
Wczesne wykrycie skoliozy jest kluczowe dla skuteczności leczenia. Jeśli zauważymy u siebie lub u dziecka nierówność ramion, asymetrię talii, odstającą łopatkę lub inne niepokojące zmiany w postawie, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem, najlepiej ortopedą. Podstawą diagnostyki jest badanie fizykalne, podczas którego lekarz ocenia postawę ciała i symetrię. Kluczowe jest wykonanie badania radiologicznego, które pozwala na dokładne zmierzenie kąta skrzywienia kręgosłupa metodą Cobba. W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (CT) w celu dokładniejszej oceny strukturalnej kręgosłupa.
Metody leczenia: rehabilitacja, gorset i operacja
Leczenie skoliozy jest zawsze indywidualnie dopasowane do stopnia skrzywienia, wieku pacjenta oraz tempa progresji wady. Podstawą leczenia zachowawczego jest rehabilitacja ruchowa, która ma na celu wzmocnienie osłabionych mięśni, poprawę postawy i kontroli nad ciałem. Ćwiczenia oddechowe są również zalecane, szczególnie gdy skolioza wpływa na klatkę piersiową. W przypadku skrzywień o umiarkowanym nasileniu, zazwyczaj w zakresie 20-40 stopni według Cobba, stosuje się gorsety ortopedyczne, które mają za zadanie zahamować dalszą progresję wady w okresie wzrostu. Leczenie operacyjne jest zarezerwowane dla przypadków zaawansowanych, gdzie kąt skrzywienia przekracza 40-50 stopni według Cobba lub gdy obserwuje się szybkie pogarszanie stanu.
Skolioza u dzieci – jak pomóc najmłodszym?
Pomoc dzieciom ze skoliozą polega przede wszystkim na wczesnym wykryciu problemu i podjęciu odpowiedniego leczenia. Kluczowa jest regularna obserwacja postawy dziecka, szczególnie w okresach intensywnego wzrostu. W przypadku stwierdzenia skoliozy, fizjoterapia odgrywa nieocenioną rolę. Specjalistyczne ćwiczenia, często wykonywane w formie zabawy, pomagają dziecku świadomie korygować postawę i wzmacniać mięśnie. Korzystna może być także hydroterapia, czyli ćwiczenia w wodzie, które odciążają kręgosłup i ułatwiają wykonywanie ćwiczeń. W sytuacjach wymagających korekcji, lekarz może zalecić stosowanie gorsetu ortopedycznego, który musi być noszony zgodnie z zaleceniami specjalisty.
Życie ze skoliozą – co warto wiedzieć?
Nieleczona skolioza – powikłania
Nieleczona skolioza, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach, może prowadzić do szeregu poważnych powikłań. Przede wszystkim, może powodować przewlekły ból kręgosłupa oraz dalszą deformację sylwetki. W skrajnych przypadkach, silne skrzywienie i rotacja kręgosłupa mogą uciskać narządy wewnętrzne, prowadząc do problemów z funkcjonowaniem serca i płuc, co objawia się dusznościami czy zaburzeniami krążenia. Nieleczona skolioza może znacząco wpływać na jakość życia, ograniczając aktywność fizyczną i prowadząc do problemów psychologicznych związanych z wyglądem ciała.
Dodaj komentarz