Kalprotektyna – co to jest? Kluczowy marker stanu zapalnego
Czym jest kalprotektyna i dlaczego jest ważna?
Kalprotektyna to białko produkowane przez komórki organizmu, przede wszystkim neutrofile, które stanowią kluczowy element układu odpornościowego. Jej wydzielanie jest odpowiedzią na infekcję, uszkodzenie tkanek lub obecność czynników zapalnych. W kontekście chorób jelit, kalprotektyna odgrywa rolę wiarygodnego markera stanu zapalnego. W zdrowych jelitach jej stężenie jest praktycznie nieoznaczalne, co czyni ją niezwykle czułym wskaźnikiem. Wzrost poziomu tego białka w przewodzie pokarmowym dobrze koreluje ze stopniem nasilenia procesu zapalnego, co pozwala na precyzyjną ocenę aktywności choroby. Jest to ważne, ponieważ wiele dolegliwości ze strony układu pokarmowego może mieć podobne objawy, a kalprotektyna pomaga w ich różnicowaniu i ukierunkowaniu dalszej diagnostyki.
Kalprotektyna w kale – badanie diagnostyczne
Badanie poziomu kalprotektyny w kale to nieinwazyjna i prosta metoda diagnostyczna, która dostarcza cennych informacji o stanie zapalnym toczącym się w jelitach. Kalprotektyna, będąc białkiem odpornym na trawienie przez enzymy oraz rozkład przez mikroflorę jelitową, pozostaje stabilna w materiale biologicznym, jakim jest kał. Dzięki temu możemy ją oznaczyć i zinterpretować jako wskaźnik procesów zachodzących w błonie śluzowej jelit. Badanie to jest szczególnie rekomendowane jako pierwszy krok w diagnostyce przewlekłych dolegliwości bólowych brzucha, pomagając odróżnić stany zapalne od innych przyczyn problemów jelitowych, takich jak zespół jelita nadwrażliwego (IBS). Jest to również narzędzie pomocne w monitorowaniu postępów leczenia i ocenie skuteczności terapii.
Kiedy warto wykonać badanie kalprotektyny w kale?
Wskazania do badania – objawy i podejrzenie chorób jelit
Badanie kalprotektyny w kale jest zalecane w przypadku występowania szeregu objawów wskazujących na potencjalny stan zapalny w obrębie jelit. Do najczęstszych symptomów należą przewlekłe bóle brzucha, biegunki (często z domieszką krwi lub śluzu), utrata masy ciała, gorączka oraz zmęczenie. Szczególnie ważne jest wykonanie tego badania u osób z podejrzeniem nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ), takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Kalprotektyna w kale pomaga również w różnicowaniu tych schorzeń od zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), gdzie jej poziom zazwyczaj nie jest podwyższony. Dodatkowo, badanie to jest przydatne w monitorowaniu aktywności choroby u pacjentów z IBD oraz w ocenie odpowiedzi na stosowane leczenie.
Jak przygotować się do badania kalprotektyny?
Jedną z kluczowych zalet badania kalprotektyny w kale jest brak konieczności specjalnego przygotowania ze strony pacjenta. W przeciwieństwie do niektórych innych badań diagnostycznych układu pokarmowego, nie ma potrzeby stosowania restrykcyjnej diety czy przerywania przyjmowania leków. Dopuszczalne jest nawet pobranie materiału do badania, jeśli kał zawiera ślady krwi, co jest istotne w kontekście monitorowania niektórych schorzeń jelit. Pacjent powinien jedynie pobrać próbkę kału do specjalnego pojemnika, który można nabyć w aptece lub otrzymać w punkcie pobrań. Ważne jest, aby próbka była reprezentatywna i pochodziła z jednego wypróżnienia. Badanie kalprotektyny w kale nie wymaga specjalnego przygotowania, co czyni je dostępnym i wygodnym dla większości pacjentów.
Interpretacja wyników kalprotektyny – normy i co oznaczają
Jak czytać wynik kalprotektyny w kale?
Interpretacja wyników badania kalprotektyny opiera się na porównaniu oznaczonego stężenia z ustalonymi normami. Wynik poniżej 50 μg/g jest uznawany za prawidłowy, sugerując brak istotnego stanu zapalnego w jelitach. Poziom w przedziale 50-150 μg/g jest określany jako słabo dodatni. Taki wynik może wskazywać na łagodne stany zapalne, infekcje przewodu pokarmowego, czy być wynikiem przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). W takich przypadkach często zaleca się monitorowanie stanu pacjenta lub powtórzenie badania. Natomiast wynik powyżej 150 μg/g jednoznacznie wskazuje na aktywny stan zapalny w jelitach, co wymaga dalszej, pogłębionej diagnostyki, często obejmującej kolonoskopię.
Co oznacza podwyższony poziom kalprotektyny?
Podwyższony poziom kalprotektyny w kale jest silnym sygnałem świadczącym o toczącym się procesie zapalnym w jelitach. Najczęściej jest to związane z aktywnością nieswoistych chorób zapalnych jelit (NChZJ), takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Warto jednak pamiętać, że podwyższone stężenie kalprotektyny nie jest markerem swoistym wyłącznie dla NChZJ. Może być również spowodowane innymi schorzeniami, takimi jak infekcje bakteryjne lub wirusowe przewodu pokarmowego, choroby autoimmunologiczne, marskość wątroby, zapalenie trzustki, a nawet niektóre nowotwory jelita grubego, jeśli wywołują one reakcję zapalną. Dlatego też wynik ten należy zawsze interpretować w kontekście całego obrazu klinicznego pacjenta i innych dostępnych wyników badań.
Kalprotektyna a inne choroby jelit i diagnostyka
Czy badanie kalprotektyny pomaga uniknąć kolonoskopii?
Badanie kalprotektyny w kale może być cennym narzędziem w procesie diagnostycznym, potencjalnie pomagając uniknąć niepotrzebnej kolonoskopii. W sytuacjach, gdy pacjent zgłasza dolegliwości jelitowe, a wynik badania kalprotektyny jest prawidłowy (poniżej 50 μg/g) lub tylko nieznacznie podwyższony (50-150 μg/g), lekarz może zdecydować o zastosowaniu strategii obserwacji lub wykonaniu mniej inwazyjnych badań. Jest to szczególnie istotne w przypadku łagodnych objawów lub gdy istnieje podejrzenie zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), gdzie poziom kalprotektyny zazwyczaj pozostaje w normie. Dopiero wysokie stężenie kalprotektyny (powyżej 150 μg/g) silnie sugeruje obecność aktywnego stanu zapalnego i zazwyczaj stanowi wskazanie do wykonania kolonoskopii, która pozwala na dokładną wizualizację błony śluzowej jelit, pobranie wycinków do badania histopatologicznego i postawienie precyzyjnej diagnozy.
Kalprotektyna w kale – czy można wykonać u dzieci?
Tak, badanie kalprotektyny w kale jest zalecane również u dzieci, zwłaszcza w przypadku przewlekłych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Jest to badanie pierwszego rzutu w diagnostyce bólu brzucha, biegunek czy utraty masy ciała u najmłodszych pacjentów. Jednakże, należy pamiętać, że stężenie kalprotektyny w kale zmienia się z wiekiem u dzieci. U niemowląt i małych dzieci jest ono fizjologicznie wyższe niż u dorosłych, co może utrudniać interpretację wyników. Dlatego też, w przypadku dzieci, zwłaszcza tych poniżej 4. roku życia, interpretacja wyników powinna być przeprowadzana przez doświadczonego lekarza, który weźmie pod uwagę wiek dziecka i inne czynniki kliniczne. Wskazania do badania kalprotektyny w kale u dzieci obejmują podejrzenie infekcji bakteryjnych, alergii pokarmowych czy nieswoistych chorób zapalnych jelit.
Dodaj komentarz